کلیات سعدی ( به تصییح محمدعلی فروغی)
سعدی شیرازی، یکی از بزرگترین شاعران قرن هفتم هجری (سدهٔ سیزدهم میلادی)، اثرات فراوان و متنوعی را در قالبهای مختلف ادبی به یادگار گذاشته است. آثار او به دو دسته منثور و منظوم تقسیم میشوند. آثار منثور، به شکل نثری نوشته شدهاند و بخش اعظم گلستان سعدی جملهای بزرگ و جهانی است که در آن آیات قرآنی، احادیث اسلامی و ابیاتی نیز بههمراه نثر قرار گرفتهاند. دسته دوم (آثار منظوم) شامل بوستان سعدی، غزلیات (فارسی و عربی)، قصاید و ملمعات به علاوه چند عنوان دیگر میشود.
کلیات سعدی به مجموعهای از تمامی این آثار در یک یا چند مجلّد گفته میشود که از گذشته تا کنون، بارها در داخل و خارج ایران به شکلهای مختلف به چاپ رسیده است. اما در گذشته، تدوینگران کلیات، به دلیل عدم آگاهی از روشهای اصولی تصحیح نسخههای دستنوشته کهن، به توصیف و نقل نسخههای دستنوشته نزدیکترین و منطبقترین اقدام نمیکردند که این ضعف باعث کاستیهایی در این چاپها میشد.
اما با ظهور مراکز آموزش عالی و تدریس علوم روز در حوزه ادبیات و فرهنگ و همچنین ایجاد ارتباط با مراکز علمی معتبر جهان، محققان با روشهای اصولی تصحیح و جمعآوری و تدوین نسخههای قدیمی آشنا شدند. محمدعلی فروغی، یکی از دانشمندان فرهیخته، پس از هشت سال ممارست و تلاش، در سال ۱۳۱۶ برای اولین بار دیوان مصحّح خود را در چهار مجلد منتشر میسازد و سپس با همکاری حبیب یغمایی، گلستان سعدی را نیز در یک مجلد جداگانه و با تصحیح دقیقتر از خود به چاپ میرساند.
فروغی در برخی از ابیات که میان نسخههای دستنوشته مختلف شبههای وجود داشته، یکی از این ابیات را در متن اصلی میآورده و ابیات دیگری را در زیر صفحه ذکر میکند تا این کار محققان و پژوهشگران را در شناسایی نسخههای متفاوت کمک کند، اما این اقدام به افزایش حجم کتاب و در نتیجه ایجاد مشقت برای خوانندگان منجر شده است. به همین دلیل، با اجازه از محمدعلی فروغی، دیوان مصحّح یکجلدی بدون نقل نسخههای مختلف و توضیحات مربوطه نیز به چاپ رسیدهاست تا هر کس بر اساس نیاز خود اقدام به تهیه آن کند و این مشکل رفع گردد.
Saadi is one of the greatest figures of classical Persian literature. His best-known work of poetry is the ‘Bustan’ (The Orchard), composed entirely in epic metre and consisting of stories illustrating the standard virtues recommended to Muslims, as well as offering reflections on the behaviour of dervishes and their ecstatic practices. Saadi also wrote the ‘Gulistan’, a prose collection featuring stories and personal anecdotes. The text is interspersed with a variety of short poems, containing aphorisms, advice and humorous reflections. Saadi’s works are characterised by their unusual blend of kindness and cynicism, always wishing to avoid the hard dilemma, making him, for many, the most widely admired poet of Persian literature.