.افسانه‌ عادی‌ بودن: تروما، بیماری و درمان در فرهنگ سمی <> The Myth of Normal: Trauma, Illness, and Healing in a Toxic Culture

افسانه‌ عادی‌ بودن: تروما، بیماری و درمان در فرهنگ سمی

کتاب افسانه‌ عادی‌ بودن پیامی مهم برای خوانندگانش دارد: آسیب‌های شخصی و اجتماعی بیش از آن‌چه که فکرش را بکنید، روی جسم و روان شما تأثیر می‌گذارد. گابور ماته که بیشتر عمر خود را صرف تحقیق در حوزه‌ی تأثیر سلامت روان بر جسم و درمان تروماهای کودکی کرده، این کتاب پرفروش نیویورک تایمز را همراه با پسرش، دانیل ماته، به نگارش درآورده است.

درباره‌ی کتاب افسانه‌ عادی‌ بودن

زندگی بسیاری از انسان‌های این عصر به چرخه‌ای بی‌پایان می‌ماند: حدود 50 ساعت در هفته در مکانی سربسته و پر از استرس کار می‌کنید و در این امید به سر می‌برید که روزی ارتقا خواهید گرفت، عصرها به یک آپارتمان کم‌نور برمی‌گردید و برای رفع خستگی مشغول تماشای یک سریال یا فیلم می‌شوید و تا زمانی که به خواب بروید، در شبکه‌های اجتماعی پرسه می‌زنید؛ فقط برای اینکه نشخوارهای ذهنی خود را ساکت کنید و آن‌ها را نادیده بگیرید. دکتر گابور ماته (Gabor Maté) و دانیل ماته (Daniel Maté) در کتاب افسانه عادی بودن (The Myth of Normal) استدلال می‌کنند که این سبک زندگی طبیعی نیست. و همین نوع زیستن است که منجر به بیماری‌های روانی و جسمی می‌شود.

شاید فکر کنید که سبک زندگی بالا معمولی باشد؛ اما دکتر ماته معتقد است که سیستم قلبی – عروقی ما برای استرس شغلی ساخته نشده. همچنین انسان‌ها لازم دارند که در جمع زندگی کنند نه اینکه در آپارتمان‌هایی ساکن باشند که حتی همسایگان آن غریبه محسوب می‌شوند. زندگی بی‌عیب‌ونقصی هم که دیگران در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک می‌گذارند، همان چیزی نیست که مردم در واقعیت با آن مواجه می‌شوند. آدم‌ها خیلی از چیزها را در زندگی‌ به‌ظاهر «عادی‌» خود نادیده می‌گیرند. و درست همان چیزها هستند که زندگی آن‌ها را با مشکل مواجه می‌کنند.

موضوع محوری کتاب افسانه عادی بودن این است که تروماها و آسیب‌هایی که به روان ما وارد می‌شود، اغلب به بیماری‌های جسمی و روانی مانند افسردگی، اضطراب، بیماری‌های قلبی، بیماری‌های خودایمنی و… منجر می‌گردد. گابور ماته بر این باور است که اولین مشکل خود پزشکان هستند. علم پزشکی بیشتر بر دیدگاه بیولوژیکی تمرکز دارد؛ درحالیکه بسیاری از پزشکان می‌دانند که بعضی بیماری‌ها ماهیت روان‌تنی دارند و ممکن است شرایط روانی و اجتماعی انسان باعث به وجود آمدن این بیماری‌ها بشوند.

این دیدگاه در موقعیت‌هایی که پزشکی مدرن با شکست مواجه می‌شود، خیلی به کمک مردم می‌آید. آسیب‌های دوران کودکی، احساسات سرکوب‌شده و اضطراب‌های همیشگی در درازمدت ممکن است به بیماری‌هایی مزمن مانند سرطان، آسم و بیماری‌های خودایمنی بینجامند. افسانه‌ای که گابور ماته و دانیل می‌خواهند از بین ببرند، رفتارهای ناشی از «مسمومیت‌های فرهنگ» است. چیزهایی از قبیل حرص برای به دست آوردن پول بیشتر یا جایگاه اجتماعی بالاتر. انسان دردها و ناراحتی‌های خود را در قالب بیماری‌های روحی و جسمی ابراز می‌کند. اما ماته می‌خواهد که خود را هرچه‌زودتر از این فرهنگ سمی نجات دهید و زندگی سالمی را آغاز کنید.

نام کتاب افسانه عادی بودن به سه نکته اشاره دارد. اولاً انسان‌ها اغلب فکر می‌کنند هر آن‌چه بیشتر مردم انجام می‌دهند، درست و به‌هنجار است. در بسیاری از موارد این فرض باطل است. ثانیاً تصور مردم این است که افراد بیمار (چه از نظر روانی و چه جسمی) غیرطبیعی هستند و بقیه عادی محسوب می‌شوند. درحالیکه‌ ممکن است طبیعی یا غیرطبیعی بودن دو سر طیف باشند و هیچ مرز مشخصی بینشان وجود نداشته باشد. ثالثاً افرادی که بیمار هستند،‌ غیرطبیعی نیستند؛ بلکه به شرایط غیرعادی پاسخی طبیعی داده‌اند.

در کتاب افسانه عادی بودن طیف گسترده‌ای از موضوعات مانند نژادپرستی و فقر، اعتیاد، سرمایه‌داری، زنان و زایمان، تروما، بیماری‌های خودایمنی و… پوشش داده شده است. شاید به نظر برسد که گابور ماته نیمه‌ی خالی لیوان را می‌بیند و امیدی به بهبود شرایط ندارد. اما او به خوانندگانش پیشنهاد می‌کند که به خودشان برگردند، زخم‌هایشان را درمان کنند و در شیوه‌ی زندگی‌شان تجدید نظر کنند. شاید با این روش‌ها بتوانند زندگی‌ای شادتر و طولانی‌تر داشته باشند.

نشر میلکان کتاب افسانه عادی بودن را با ترجمه‌ی آراز بارسقیان، به انتشار رسانده است.

جوایز و افتخارات کتاب افسانه‌ عادی‌ بودن

• کتاب پرفروش نیویورک تایمز
• نامزد جایزه‌ی گودریدز در بخش ناداستان (سال 2022)

نکوداشت‌های کتاب افسانه‌ عادی‌ بودن

• گابور ماته به ما نشان می‌دهد که چگونه سلامت روان و ارتباطات اجتماعی ما با سلامتی بدنمان ارتباط مستقیم دارد. کتاب افسانه عادی بودن بسیار جذاب و زیبا نوشته شده است. (بسل ون درکولک، نویسنده‌ی کتاب «رهایی از تروما»)
• کتابی دقیق، خلاقانه، منطقی، روشنفکرانه و دلسوزانه درباره‌ی اینکه ما چه کسی هستیم و ممکن است به چه کسی تبدیل شویم. (تارا وستوور، نویسنده‌ی کتاب «تحصیلکرده»)
• کتابی جذاب و گیرا. فراخوانی برای تغییر در روش زیستن، عشق ورزیدن، رفتار کردن و تفکر درباره‌ی یکدیگر. (ربکا سولنیت، نویسنده‌ی کتاب «نقشه‌هایی برای گم شدن»)
• کتابی قانع‌کننده که دیدگاه‌های شما را به چالش می‌کشد و از آنچه واقعاً در ذهن و بدن شما می‌گذرد، پرده برمی‌دارد. (شارون سالزبرگ، نویسنده‌ی کتاب «مهر اصیل»)
• کتابی که خوانندگان آن می‌توانند در لحظات بحرانی به آن پناه ببرند. (استر پرل، روان‌درمانگر و نویسنده‌ی کتاب «چرا برخی افراد با وجود خوشبختی خیانت می کنند»)

کتاب افسانه‌ عادی‌ بودن برای چه کسانی مناسب است؟

مطالعه‌ی کتاب افسانه عادی بودن را به همه‌ی پزشکان و روان‌شناسان توصیه می‌کنیم. گابریل ماته این کتاب را برای تمام کسانی نوشته که با بیماری‌های متعدد (چه جسمی و چه روانی) دست و پنجه نرم می‌کنند.

در بخشی از کتاب افسانه‌ عادی‌ بودن: تروما، بیماری و درمان در فرهنگ سمی می‌خوانیم

می‌شنوم آدم‌ها می‌گویند: «کودکی‌ام را به یاد ندارم. تمام آن آدم‌هایی که کلی داستان ترسناک از کودکی‌شان تعریف می‌کنند… چیزی نیست که یادم بیاید و بگویم برای فلان‌چیز است که امروز این‌طوری رفتار می‌کنم.» شاید شما هم در مقابل صفحه‌ای خالی قرار گرفته باشید: وقتی دارید داستان‌هایی را که در این کتاب درباره‌ی ناملایمات گذشته‌ی آدم‌ها مطرح شده است می‌خوانید، حتماً دچار چنین مشکلی شده‌اید.

بسیاری مانعی برای ادامه داشته‌اند. تصور کردند همین که یادشان نمی‌آید ایراد است. معمولاً دوست داشتند بدانند آیا این فاصله‌ی خاطره ممکن است باعث به هم خوردن درمانشان شود یا نه؟ چند دلیل خوب وجود دارد که باید به آن‌ها بگویم: «نه چنین نیست.» چنان‌که پیش‌تر آمد، تروما چیزی نیست که برای ما رخ بدهد، بلکه چیزی است که درنتیجه‌ی تروما درون ما رخ می‌دهد. پیتر لِوین یادآوری می‌کند: «تروما بحثش ارتباط درهم‌شکسته است. ارتباط درهم‌شکسته با تَن، ارتباط شکسته با امر حیاتی، با واقعیت و با دیگران.» وقتی مسئله همین است، غیرممکن است بتوانیم چیزی را در آن اغراق کنیم: تا وقتی زنده هستیم و ذهنمان کار می‌کند، برقرای دوباره‌ی ارتباط ممکن است. این اولین دلیلی است که نباید به‌خاطرش از درمان ناامید باشیم، ولو اگر نتوانیم نقاط مختلف تاریخچه‌ی زندگی‌مان را به هم متصل کنیم. همیشه می‌شود به کاری که امروز و درحال‌حاضر دارد انجام می‌شود نگاه کنیم، حتی اگر گذشته‌ی دور برایمان از دسترس خارج باشد.

فهرست مطالب کتاب

یادداشت مؤلف
مقدمه
بخش اول: طبیعتِ به‌هم‌مرتبط ما
فصل اول: آخرین جایی که می‌خواهی باشی: واقعیت‌هایی در مورد تروما
فصل دوم: زندگی در جهانی غیرمادی
فصل سوم: تو مغزم را تکان دادی
فصل چهارم: هرچیزی که مرا فراگرفته است
فصل پنجم: شورش علیه بدن
فصل ششم: [بیماری] یک چیز [عینی] نیست
فصل هفتم: تنشی براساس تروما
بخش دوم: تحریفِ رشد انسان
فصل هشتم: ما واقعاً کی هستیم؟
فصل نهم: بنیانی تنومند یا شکننده
فصل دهم: مشکلات از همان ابتدای کار
فصل یازدهم: من چه انتخابی دارم؟
فصل دوازدهم: علوم باغبانی بر روی کره‌ی ماه
فصل سیزدهم: زورکردن مغز برای حرکت در مسیری اشتباه
فصل چهاردهم: قالبی برای فاجعه
بخش سوم: از نو فکر کردن به ناهنجاری
فصل پانزدهم: فقط خودت نباش
فصل شانزدهم: بالابردن دست به نشانه‌ی موافقت
فصل هفدهم: نقشه‌ی غیردقیق از درد ما
فصل هجدهم: ذهن می‌تواند کارهای بی‌نظیری بکند
بخش چهارم: مسمومیت‌های فرهنگ ما
فصل نوزدهم: کشمکش و از‌دست‌دادن کنترل
فصل بیستم: دزدیدن روح انسان
فصل بیست‌ویکم: اگر شما را هم بکشند، برایشان مهم نیست
فصل بیست‌ودوم: حسی از خویشتن که مورد تعرض واقع شده
فصل بیست‌وسوم: جذب‌کنندگان شوک جامعه
فصل بیست‌وچهارم: ما درد آن‌ها را احساس می‌کنیم
بخش پنجم: مسیری برای رسیدن به وحدت
فصل بیست‌وپنجم: وقتی ذهن رهبری را به دست می‌گیرد
فصل بیست‌وششم: چهار کلمه‌ی مهم و پنج [راه] همدلی
بخش بیست‌وهفتم: موهبتی مخوف
فصل بیست‌وهشتم: قبل از این‌که تَن «نه» بگوید
فصل بیست‌ونهم: دیدن همانا ناباوری است
فصل سی‌ام: از دشمن به دوست
فصل سی‌ویکم: مسیح در خیمه‌ی سرخ‌پوستی
فصل سی‌ودوم: زندگی من به‌مثابه‌ی چیزی اصیل
فصل سی‌وسوم: واسازی اسطوره