”در تابستان سال ۱۳۲۲ آیت‌الله قمی که در واکنش به کشف حجاب نام‌آور شده بود، در میان پیشواز شادمانه دولت و مدیران شهرستان‌ها از عراق به ایران سفر کرد و از مشهد به سهیلی، نخست وزیر آن زمان، تلگرافی فرستاد و خواهان ”لغو کشف حجاب، انحلال مدارس مختلط، برپایی نماز جماعت، تعلیم قرآن و درس‌های دینی در مدارس، آزادی حوزه‌های علمیه” شد.”
کسروی، که حقوقدانی برجسته بود، روز بیستم اسفند ۱۳۲۴ در کاخ دادگستری توسط گروهی از ”فدائیان اسلام” به ضرب چاقو از پای در آمد. این جنایت پیامدی شوم‌‌تر داشت و قاتلینش که دستگیر شده بودند، یک به یک از بازداشتگاه آزاد شدند.
اما ”شیعیگری” چونان اثری اساسی و ماندگار در نقد مذهب شیعه، اگر نه در کتابفروشی‌ها، در پستوی بسیاری از خانه‌ها باقی ماند. اگر در چاپخانه‌های بزرگ چاپ نشد، بارها و بارها با دست و ماشین تکثیر شد و امروز در همه جا یافت می‌شود.
به ویژه با بازگشت اسلام‌گرایی و با انقلاب ضدسلطنتی سال ۱۳۵۷ کتاب کسروی در میان کسانی که وضعیت ناگوار کشور را در تقویت مجدد ”شیعیگری” می‌دیدند، جایگاهی شایسته یافت.
چاپی ویراسته از ”شیعیگری”
”شیعیگری” آشکارا کتابی عصبی است که با التهاب و شتاب نوشته شده. پیداست که نویسنده از برخاستن موج تازه تبلیغات مذهبی خونش به جوش آمده و بر آن شده که کاری انجام دهد، ”کاری کارستان”.
در نزدیک هفت دهه که از انتشار این کتاب ”تهییجی” می‌گذرد، همواره نیاز به چاپی تازه، ویراسته و تمیز از آن احساس می‌شد، که اکنون به همت محمد امینی برآورده شده است.
در نسخه‌ای که به تازگی در آمریکا منتشر شده، با افزوده‌ها، بازنگری‌ها و نکات انتقادی بیشمار، حجم کتاب کوچک کسروی که در کمتر از سد برگ منتشر شده بود، به بیش از دو برابر افزایش یافته است.
ویراستار در پیشگفتاری به نسبت بلند، زمینه نگارش کتاب را به تفصیل گزارش داده است.
افزوده‌های ویراستار در زیرنویس برگ های کتاب، در بیشتر موارد لازم و سودمند است. آنجا که کسروی به مطلبی تنها اشاره کرده یا نکته‌ای تاریخی را به اجمال آورده و از آن گذشته است، ویراستار با توضیحات کافی کمبود را بر طرف کرده و گاه با ارائه مراجعی، خواننده را به مطالعۀ بیشتر و گسترده‌تر فرا خوانده است.
هرجا کسروی از روی شتابزدگی یا غلیان احساسات نکته‌ای را مسکوت گذاشته یا به گزافه‌گویی پرداخته، ویراستار با توضیحات کافی حق مطلب را ادا کرده است. و هرجا کسروی در پرده یا کنایه سخن گفته، ویراستار نیت واقعی نویسنده را توضیح داده و کنه ضمیر او را باز نموده است.
ویرایش تازه از ”شیعیگری” با وجود دقت و موشکافی، از لغزش‌هایی کوچک دور نمانده است، که به چند مورد اشاره می‌شود:
در پیشگفتار از ”شیخ” هبة‌الدین شهرستانی یاد می‌شود، (ص ۱۵) درحالیکه درست آن ”سید” است و در برگهای بعد نیز با همین عنوان نامیده شده است.
در صفحه ۵۵ کتاب، از قیامی در ”خف” یاد می‌شود، که باید ”فخ” باشد، محلی در حجاز که گروهی از شیعیان به رهبری یکی از نوادگان امام علی قیام کردند.
از مزایای کار ویراستار این است که به شیوه بیان و آیین نگارش کسروی وفادار مانده و در آغاز پیشگفتار خود آورده است: ”ویرایش ”شیعیگری” تنها با انگیزه درست گردانیدن نادرستی‌های چاپی و آسان‌تر ساختن خواندن این کتاب و بر پایه روش‌های پذیرفته شده امروزین در نقطه‌گذاری و جدانویسی انجام گرفته و نه دستبرد به روش نگارش زیبای کسروی.”
اما این نیت نیک، گاه کار را به ابهام کشانده است. برای نمونه کمتر کسی است که با دیدن نام ”محمد توسی” بی‌درنگ دریابد که مراد ”شیخ الطایفه محمد بن جعفر طوسی” است.
نسخه تازه با چند ”پیوست” تکمیل شده است: در ”واژه‌یاب” می‌توان به معنای واژه‌های تازه و نامأنوسی پی برد که کسروی در این نوشته (و نوشته‌های دیگر) به کار برده است.
”گاه شمار تاریخ شیعیگری” پیوست سودمند دیگری است که سرگذشت تشیع را از آغاز پیدایش آن تا زمان اعلام فرمان مشروطه دنبال می‌کند.
گاه‌شماری دیگر به نمایه زندگی احمد کسروی اختصاص دارد، از تولد این اندیشمند در سال ۱۲۶۹ تا مرگ او در اسفندماه ۱۳۲۴ خورشیدی.
احمد کسروی تنها ۵۵ سال زیست، اما از پس این زندگی کوتاه، دهها نوشتار علمی و جستار مهم پژوهشی باقی مانده است. ویراستار در بخش پایانی کتاب، زیر ”کتاب‌شناسی احمد کسروی” آثار این اندیشمند را به ترتیب انتشار برشمرده است.
جای فهرست اعلام یا نمایه نام‌های خاص در کتاب خالی است، که می‌توانست مزایای آن را کامل کند.
شناسنامه کتاب: شیعیگری نویسنده: احمد کسروی به کوشش و ویراستاری: محمد امینی ناشر: شرکت کتاب، تابستان ۲۰۱۱ میلادی، لوس انجلس، ۳۵۶ صفحه
(برگرفته از سایت بی بی سی فارسی)
