طنز و طنزینه هدایت
کتاب «طنز و طنزینه هدایت» اثر دکتر همایون کاتوزیان که به بررسی طنزهای هدایت در کتاب های «علویه خانم»، «حاجی آقا»، «توپ مرواری» و «نامه های هدایت به شهید نورائی» پرداخته.
این کتاب از ۹ فصل تشکیل شده، که «درباره ی طنز»، «طنز دوره ی هدایت»، «مقوله ی ادبی طنزینه»، «طنز و طنزینه در آثار هدایت»، «طنزنامه های هدایت»، «علویه خانم و ولنگاری های دیگر»، «حاجی آقا و توپ مرواری»، «نامه های هدایت» و «نامه های هدایت به شهید نورائی» اسامی این ۹ فصل است.
کتاب «طنز و طنزینه هدایت» در سال ۱۹۹۵ در تهران حروف چینی و در انگلستان غلط گیری شد، ولی در تهران مجوز انتشار نیافت. در سال ۲۰۰۳، که سده هدایت بود، فرصتی پیش آمد تا نشر آرش آن را در سوئد چاپ کند. این کتاب اگر چه چاپ شد، انتشار وسیع نیافت و در عمل به محاق فراموشی افتاد.
در بخشی از این کتاب می خوانیم:
«هدایت یکی از استادان طنز در ادبیات فارسی قرن بیستم میلادی است و طنز او، در انواع و اقسامی که دارد، آکنده از انگیزه های درونی و از جمله خشم نویسنده است. این خشمی است انگیخته از خشونت های خارجی، از اُملی ها و عقب ماندگی های اجتماعی، از تحجرهای ادبی، از زورگویی های سیاسی، از تحقیر و استخفافی که در اجتماعی و ادبیات نسبت به خود می بیند و دست آخر، از خود و نفرتی که نسبت به کمبودهای خود حس می کند.»
محمدعلی همایون کاتوزیان که در ایران وی را به نام همایون کاتوزیان و در خارج از ایران به نام هما کاتوزیان نیز می شناسند، اقتصاددان، تاریخ نگار، کاوشگر علوم سیاسی و منتقد ادبی است. او به طور همزمان مطالعاتش را در زمینه تاریخ و ادبیات ایران تا سطح پیشرفته آکادمیک ادامه داده است و نتایج این مطالعات را می توان در تنوع آثار چاپ شده او دید. تا کنون از او بیش از هفت کتاب در زمینه تاریخ و ادبیات ایران به زبان انگلیسی به چاپ رسیده است. «تجارت بین الملل»، «خاطرات سیاسی خلیل ملکی»، «صادق هدایت و مرگ نویسنده»، «صادق هدایت، زندگی و افسانه یک نویسنده ایرانی»، «مصدق و مبارزه برای قدرت در ایران»، «نقدی بر بوف کور هدایت» و «سعدی، شاعر عشق و زندگی» اسامی برخی آثار منتشر شده اوست.
”Humor and satire of guidance” by Dr. Homayoun Katozian, who has studied the satire of guidance in the books ”Alavieh Khanum”, ”Haji Agha”, ”Top Marwari” and ”Letters of guidance to Shahid Nouraei”