گزینه ادبیات معاصر اسرائیل
نخستین گزینه ادبیات معاصر اسرائیل که به زبان فارسی ترجمه شده است.شامل بیست داستان کوتاه از شانزده نویسنده برجسته .
روزنهای کوچک در دیوار جدایی‌ها
نوشته: شیرین‌دخت دقیقیان
`اثر` ساخته نمی‌شود، `اثر` آفریده می‌شود. آفریدن یک اثر در قالب کتاب، کاری ست ماهرانه، صبورانه، عالمانه و عاشقانه وگرنه می‌توان صفحه‌ها را سیاه کرد و جلد گرفت که آن دیگر حرفه‌ی کتاب سازی ست نه هنر آفرینش اثر.
گزیده‌ی ادبیات معاصر اسرائیل، ترجمه و گردآوری کامران حییمیان، مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه و قطعه‌هایی از چند رمان مشهور از نویسندگان پیشرو اسرائیلی ست که ما فارسی زبان‌ها به ندرت از آنها و یا درباره آنها خوانده‌ایم؛ نویسندگانی چون حییم نخمان بیالیک، یهودا عمیخی، افراییم کیشون (کاندیدای جایزه‌ی نوبل ادبی سال ۲۰۰۰)، آموس آز (منتقد سیاسی ـ اجتماعی و هوادار تساوی حقوق اجتماعی و مدنی شهروندان)، یوسل برستاین، یعکوو شتبای، زویا شالو، اتکا رکرت (داستان نویس و فیلمساز برنده جوایز بین المللی) و چندین تن دیگر از نویسندگان اسرائیلی از تبارهای گوناگون اروپایی، عرب و حتی ایرانی.
کامران حییمیان در گردآوری این داستان‌ها به دور از جانبداری‌های سیاسی افراطی بوده و اولویت را به محتوای جهانی و انسانی آنها داده است. چنین رویکردی نیازمند کاوش بسیار در منابع ادبی و گزینش بهترین‌هاست.
با آن که این کتاب اولین اثر این مترجم جوان است، می‌توان آن را در رده‌ی ترجمه‌هایی در زبان فارسی به شمار آورد که دقت زبان شناسانه و خلاقیت را به میزان مناسبی یک جا گرد آورده‌اند و از بوته‌ی آزمونِ صبر و دقت سربلند بیرون آمده است. به این معنا، این ترجمه صبورانه انجام شده است.
کامران حییمیان در این مجموعه ، گزیده‌ای از ژانرهای گوناگون ادبی چون داستان کوتاه، داستان بلند و رمان و نیز شاخه‌های ادبی چون طنز، درام، نقد اجتماعی و سیاسی را گردآوری و ترجمه کرده است. چنین مجموعه‌ای همراه با خود واژگان‌های گوناگونی را به خوانش می‌کشد که چیرگی بر همه آنها از مترجم‌های حرفه‌ای و باسابقه‌های درخشان بر می‌آید.
کامران در ترجمه‌های خود، روایت‌ها را از زبان زن و مرد، پیشه‌ور و هنرمند، سالخورده و جوان و کودک و بالغ به گونه‌ای زنده و تخیل برانگیز از زبان عبری به فارسی انتقال می‌دهد و پرده‌ای رنگارنگ و جاندار از فرهنگی ناشناخته را در برابر دیدگان خواننده قرار می‌دهد. در اینجاست که ترجمه‌ی ادبی به آفرینش هنری و `اثر` مشترک نویسنده و مترجم تبدیل می‌شود.
پل ریکور، فیلسوف و متفکر معاصر فرانسوی که برای نظریه‌هایش در زمینه‌ی هرمنوتیک یا تاویل متن مشهور است، دو گونه رویکرد به ترجمه را همزمان معتبر می‌شمارد. رویکرد اول، ترجمه را انتقال پیام گفتاری از یک زبان به زبان دیگر می‌داند و رویکرد دوم آن را انتقال یک مجموعه‌ی دلالت‌گر از یک `اجتماع زبانی` به `اجتماع زبانی` دیگر. در حالت دوم است که ترجمه از یک فن به یک هنر و کنش آفرینشگر تبدیل می‌شود. ترجمه‌ی متون ادبی تنها یافتن معادل برای واژه‌ها و حرکت در برداری خطی نیست، بلکه در هر جمله و حتی در هر تک واژه، با توجه به گستره‌ی گزینش بسیار حساسی که واژه‌های هم معنا دارند، پلی به سوی زبان دیگر زده می‌شود تا یک اجتماع و فرهنگ با سویه‌های گوناگونش با اجتماع و فرهنگی دیگر گفتگو کند. این فرایندی چند سویه و پیچیده است. چیرگی بر معناهای تلویحی واژگان، به مقصد رسیدن پیام نوشتاری را تضمین می‌کند. کتاب `ادبیات معاصر اسرائیل` از این نظر به میزان قابل توجهی اعتماد خواننده را جلب می‌کند و گویای مهارت مترجم در درک و انتقال پیام نوشتاری است.
آفرینش `اثر` عالمانه است، زیرا بدون دانش و شناخت، امکان پذیر نیست. مترجم ادبی در کنار دانستن دو زبان مبدا و مقصد، باید ادبیات، تاریخ و سیر تحولات هر دو اجتماع و فرهنگ را به خوبی بشناسد تا در پیچاپیچ کنایه‌ها و اشاره‌های متن گم نشود که اگر گم بشود، اصل اول ترجمه را که امانت داری ست زیر پا گذاشته است. پروفسور برنارد لوییس، از برجسته‌ترین متخصصان تاریخ و فرهنگ خاورمیانه و خاورنزدیک و تاریخ اسلام، بسیاری از درگیری‌ها و دشمنی‌های تاریخ را ناشی از لغزش و یا خطای عمدی در ترجمه‌ی آثار از زبانی به زبان دیگر می‌داند و حتی خاطر نشان می‌سازد که تنها در متن ترجمه شده‌ی ده فرمان در کتاب مقدس که از عبری به لاتین برگردانده شده دو خطای ترجمه وجود دارد که بعدها در ترجمه‌های کتاب مقدس از لاتین به زبان‌های اروپایی تکرار شده است. از سوی دیگر برنارد لوییس، منشاء بسیاری از بدفهمی‌های دنیای غرب در مورد جوامعی که اکثریت مردم آنها را مسلمانان تشکیل می‌دهد و نیز، ریشه‌ی بدفهمی‌های دنیای اسلام از تمدن غرب را در فرایندهای ناقص و یا مخدوش انتقال اندیشه‌ها از راه ترجمه می‌داند. در این صورت می‌توان تصور کرد که ترجمه‌ی ادبیات عبری به زبان فارسی، چه کار حساسی بوده است. خوشبختانه، کامران حییمیان این کار را آگاهانه به عهده گرفته و از پس آن برآمده است و جا دارد که خود او و یا دیگران، آثار ارزشمند ادبیات داستانی مدرن ایران را نیز به زبان عبری برگردانند. از سوی دیگر کامران در مواردی، شناخت تاریخی و دانش اجتماعی برای درک متن و انتقال آن به فارسی را از خود نشان می‌دهد و این نشان می‌دهد که عالمانه به ترجمه پرداخته است.
در نهایت، آفرینش `اثر`، کاری عاشقانه است. کامران در مقدمه‌ی خود بر کتاب گزیده‌ی ادبیات معاصر اسرائیل، عشق انسانی خود را چنین بیان می‌کند:
`کتابی که در دست دارید، اولین مجموعه داستانی ست که تاکنون از زبان عبری به فارسی ترجمه شده است. این روزها، هیاهوهای سیاسی و جو ناهنجار خاورمیانه سبب شده تا ملت‌های منطقه یکدیگر را تنها از طریق اخبار ناخوشایند جنگ و جدال‌ها و فیلتر رسانه‌های گروهی بشناسند و چیزی از فرهنگ و ادبیات یا عشق‌ها و رؤیاهای یکدیگر ندانند. متاسفانه، آشنایی فارسی زبانان با فرهنگ و ادبیات اسرائیل بسیار ناچیز است و کمتر کسی سعی می‌کند در دیوار آهنینی که ملت‌ها را از هم جدا ساخته است، روزنهای هر چند کوچک ایجاد کند.`
نزدیک سیزده سال پیش، شبی در یکی از تالارهای جشن و اجتماع کلیمیان تهران، پس از گفتاری که برای جمع داشتم، با کامران حییمیان آشنا شدم. او به تازگی از رشته‌ی مهندسی کامپیوتر فارغ التحصیل شده و در کنار کارهای حرفه‌ای خود در فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی نیز پیشقدم بود. گفتگوی ما با اشاره‌ی او به جمله‌ای که آن شب در گفتارم برای جمع از باروخ اسپینوزا نقل کرده بودم، آغاز شد: `شکسته نفسی بسیار، نشانه‌ی تکبر است`
گفتگو همچنان از راه دور گشوده است و از این رو به جای او، شکسته نفسی را کنار گذاشتم و آن چه حق بود درباره‌ی اولین اثرش به قلم آوردم.
—————————-
The first translation in Farsi about literature of Israel.Twenty short stories of sixteen famous authors
