.فرهنگ نظریه های فمینیستی <> The Dictionary of Feminist Theory

فرهنگ نظریه های فمینیستی

به نظر می رسد در این کتاب ‘مولفان دیدگاه های فمینیست های لیبرال و رادیکال را از هم تفکیک نکرده و همه را در کنار هم قرار داده اند و مترجمان نیز همه را ترجمه کرده اند در حالی که در ایران همه این دیدگاه ها کاربرد ندارد و فقط بخش هایی از فمینیسم کاربرد دارد. اگر هدف مترجمان تهییج و تقویت جنبش زنان در ایران است به نظر من با چاپ این کتاب ها به هدفی که دارند نمی رسند.` ملک زاده منتقد دیگر جلسه با اشاره به اینکه فمینیسم در جامعه ما یک پدیدار فرهنگی است که از خارج وارد شده و ما تکلیف روشنی در مواجهه با آن نداریم به عکس های روی جلد کتاب اشاره کرد و گفت:`به نظر من چاپ این عکس ها و کاریکاتورها به اختلاف بین زن و مرد دامن می زند و اصولا` چاپ کاریکاتور در یک کتاب جدی و وزین به آن صدمه می زند. از سویی دیگر معتقد به تفاوت و تمایز بین زن و مرد نیستم و معتقدم ` تن آدمی شریف است به جان آدمیت ` و ما نباید با چاپ چنین کارهایی به اختلاف بین زن و مرد دامن بزنیم. اگر ما به فمینیسم باور داشته باشیم در حقیقت دامن می زنیم به این تفاوت و تناقض و تنافر در حالی که آدم بودن خیلی ارجح تر است.` اشاره او به عکس روی جلد و آستر بدرقه کتاب بود:` فردی را نشان می دهد که ماری روی دوش او ایستاده و در واقع اغواگری مار را نشان می دهد یا در آستر بدرقه کتاب بر روی قایقی زن و مردی نشسته اند پشت بر هم کرده اند و زن پارو می زند. این ها چیزی جز دامن زدن به اختلافات جنسیتی نیست. بهتر است تا آنجا که می توانیم سعی کنیم با چاپ چنین کتاب هایی معنای واقعی فمینیسم را در جامعه جا بیاندازیم و بگوییم باور به فمینیسم الزاما مخالفت با جنس مخالف نیست.` فیروزه مهاجر استاد دانشگاه تهران در پاسخ به ملک زاده گفت: یک جامعه شناس فمینیست تعریف می کند که در سال 1991 در یک سمینار فمینیستی وقتی یک زن سفیدی با حرارت راجع به خواهری جهانی و خواهر بودن همه زنان با هم صحبت می کند یک زن سیاهی از او می پرسد: تو صبح که از خواب بلند می شوی. به آینه نگاه می کنی چه می بینی؟ ` زن سفید می گوید یک زن. زن سیاه می گوید: نه یک زن سفید می بینی و من یک زن سیاه. و با دیدن آن زن سیاه تمام بلاهایی را که نژادپرستی هر روز بر سرم می آورد می بینم. حالا آن جایی که شما صحبت می کنید با جایی که ما صحبت می کنیم با هم فرق دارد. اختلافاتی است که وجود دارد نه آن که ما دامن زده باشیم. ما به عنوان یک زن باید اعلام کنیم که آیا در طول زندگی تبعیضی بین ما و مردان صورت گرفته یا نه, آیا فشار اخراج از محل کار به دلیل زن بودن, نیافتن شغل مناسب به دلیل زن بودن و امنیت نداشتن به دلیل زن بودن را تجربه کرده ایم یا نه.` در این جلسه بیشتر از این که به محتوای کتاب و نظریات ارائه شده در آن پرداخته شود ‘بیشتر شرکت کنندگان به طرح نظریه له یا علیه فمینیسم می پرداختند. نوشین احمدی خراسانی نیز با اشاره به سخنان ملک زاده که گفته بود فمینیسم یک پدیده وارداتی است و ما هنوز نتوانسته ایم معادل فارسی برایش بیابیم ‘گفت: من گمان نمی کنم اگر نتوانستیم برای مفهومی معادل فارسی بیابیم ، باید اعلام کنیم با فرهنگ ما سازگاری ندارد. من از نظریه های فمینیسم در زندگی شخصی و اجتماعی ام استفاده می کنم. به این دلیل استفاده نمی کنیم که له یا علیه آن ها باشیم که فکر می کنم ایشان علیه آن هستند. وقتی ما از آنها استفاده می کنیم از زاویه تفکر و شرایط زندگی مان تبیین و مسلما بومی هم می شوند. من فکر نمی کنم این گونه با نظریات برخورد کنیم که بیاوریمشان اینجا و بلایی سرشان بیاوریم که بشود استفاده شان کنیم به نظر من همین که از آن ها استفاده کنیم ناخودآگاه تغییراتی در آن ها پدید می آید, به نظر من بجث بومی کردن را همیشه کسانی مطرح می کنند که علیه یکسری از نظریه ها هستند وگرنه ما در ابران در سایر حوزه های جامعه شناسی و…مگر چقدر نظریه داشته ایم که از بطن جامعه ما برخاسته باشند , علاوه بر این ما با زنان در کشورهای جهان تجربیات مشترکی داشته ایم که قابل تعمیم به همدیگر هستند. فمینیسم اگر قابل استفاده باشد و قابل تحلیل در جامعه ما باشد پس بومی است. فرخ قره داغی نیز در این باره گفت:` مسئله معنی فمینیسم آن قدر حاد نیست که بخواهیم درباره اش بحث کنیم . اگر نظریه فمینیسم وارد جامعه شود و کارایی داشته باشد ماندگار هم خواهد شد.` نوشین احمدی در جواب انتقادات مطرح شده از سوی افسانه کمالی مبنی بر تقابل و یکدست نبودن دیدگاه ها در کتاب گفت:` به نظر من دو دیدگاه مختلف در کتاب وجود ندارد. ما مدخل ها را فقط از کتاب `مگی هام` برداشتیم و در اواسط کار به فرهنگ فمینیسم پسا مدرن `ساراگمبل` رسیدیم و توضیحاتی را که برای برخی مدخل ها لازم داشتیم از فرهنگ دومی برداشتیم و گمان می کنم دایره المعارف در همه جهان یعنی کتابی که انواع نظریات در آن مطرح شده یاشد ‘چه لیبرال چه رادیکال‘دایره المعارف باید جامع تمام نظریات آن حوزه باشد‘ ضمن آنکه هر مدخل متعلق به یک دیدگاه خاص نیست ‘نویسنده سعی کرده نقطه نظرات مختلف را ذیل هر مدخل جمع آوری کند. بنابراین نظریه ها اختلافات موجود درجامعه را تببین می کنند و من تعریف دیگری نمی شناسم. ملک زاده ضمن تایید این سخن در پاسخ گفت:` اما این کاریکاتور به این اختلافات دامن می زند. اصلا این کاریکاتور در شان زنان نیست. هر دو به اجبار در یک قایق نشسته اند ولی از هم روی گردانده اند. چرا یک زن و مردی را نشان نداده اید زیر سقف یک خانه که دست در دست هم دارند و آینده قشنگ تری را می سازند.` در این حین پروین اردلان از فعالان مسائل زنان که در بین جمعیت نشسته بود با صدای بلند خطاب به ملک زاده گفت: این طرح تصویری از موقعیت زنان است ‘ مگر می خواستند کارت عروسی چاپ کنند؟` فیروزه مهاجر هم گفت :` در زندگی شوخی و جدی به هم آمیخته است و هیچ چیز خط کشی شده و قالبی وجود ندارد. ما ایرادی نمی بینیم که در یک کتاب جدی از طرح و کاریکاتور هم استفاده شود. علاوه بر این تفاوت وجود دارد و این یک واقعیت است. ` ملک زاده در بخش دیگری از سخنانش درباره کتاب گفت` در یک داوری نه چندان سخت گیرانه کتاب برای مخاطب عام نوشته شده ‘اگر شما به مدخل مادر سالاری یا مادر تباری در کتاب نگاه کنید این موضوع بی هیچ داوری یا تحلیلی در این قضییه در اختیار خوانده گذاشته شده در حالی که در مدخل `مدونا `خواننده جوان پسند امریکایی متوجه می شویم خیلی نرم از این پدیده فرهنگی امریکایی جانبداری شده است یا مبحث ازدواج با محارم اصلإ باز نشده در حالی که می دانیم این مباحث برای فمینیست ها خیلی مهم هستند. در این لحظات نیز به دلیل اتخاذ موضع منفی ملک زاده درباره فمینیسم جلسه نقد بیشتر به مکانی برای اثبات یا رد نیاز به فمینیسم در جامعه امروز ایران تبدیل شد. در دقایق دیگری از این نشست هنگامی که ملک زاده اعلام کرد به نظر او زنان با مردان هیچ تفاوتی ندارند و هیچ تبعیض و نابرابری حقوقی میانشان نیست افسانه کمالی منتقد دیگر جلسه گفت`گمان می کنم در این لحظات من باید آن سوی میز کنار مترجمان بایستم و از حرکت های زنان در ایران یرای نیل به حقوق برابر دفاع کنم. وی با اشاره به اینکه حرکت های زنان در ایران هنوز به جنیش تبدیل نشده اما آنقدر فراگیر است که نمی توان نادیده اش گرفت به مسئله قبولی دختران در دانشگاه ها اشاره کرد و آمار 67 درصدی قبولی دختران در دانشگاه ها را به دلیل وقوف و آگاهی آنها نسبت به موقعیت خود و تلاش آنها برای تغییر وضعیت عنوان کرد. `فرهنگ نظریه های فمینیستی`دایره المعارفی دربرگیرنده مدخل های گوناگون در حوزه فمینیسم است ‘مگی هام مولف کتاب در مقدمه آورده :این کتاب گزارشی جامع ‘بینافرهنگی وبین المللی در اندیشه فمینیستی معاصر است . هدف این فرهنگنامه گسترش دانش زنان در مورد فمینیسم و تحرک بخشیدن به فعالیت های تحقیقاتی در این حوزه است. پژوهشکده مردم شناسی چندی است بر مسائل زنان متمرکز شده و نشست نقدو بررسی کتب خود را با تمرکز روی مسائل زنان پی می گیرد.مدتی پیش کتاب زن و قدرت اثر پردیس قندهاری نقد شد و هفته آینده قرار است `زن و فرهنگ` مورد نقد و بررسی قرار گیرد. تریبون فمینیستی ایران: نقاشی روی جلد کتاب با نام `با توجه به نظریه` کار الکسی هانتر (1982) است. او از آن گروه از نقاشانی است که می خواستند تغییری در زبان متداول نقاشی ایجاد کنند. بنابراین طرح روی جلد ربطی به تقابل زن و مرد ندارد ولی ظاهرا چون زن است و درگیر مسائل ذهنی و نظری تفسیری که از او می شود عناد با مردان است.